Soczewki kontaktowe są dziś jedną z najchętniej wybieranych metod korekcji wad wzroku. Dają swobodę, komfort oraz naturalny wygląd, a ich różnorodność pozwala dobrać rozwiązanie dopasowane do indywidualnych potrzeb. Należy jednak pamiętać, że soczewki to nie tylko produkt optyczny, ale wyrób medyczny, który ma bezpośredni kontakt z powierzchnią oka. Dlatego dobór soczewek nie powinien odbywać się samodzielnie, nawet jeśli użytkownik zna swoją wadę z recepty okularowej. Każdy typ soczewek różni się materiałem, krzywizną, średnicą, poziomem uwodnienia czy przepuszczalnością tlenu, dlatego konieczne jest specjalistyczne badanie wzroku pod kątem ich dopasowania.
Badanie dopasowujące soczewki kontaktowe wykonuje optometrysta lub okulista. Obejmuje ono ocenę kształtu rogówki, wydolności filmu łzowego, pomiar krzywizny oraz próbne założenie soczewek. Dzięki temu specjalista może sprawdzić, czy soczewki dobrze przylegają, zapewniają odpowiednią ostrość widzenia i nie powodują podrażnień. Samodzielne wybory, dokonywane wyłącznie na podstawie mocy optycznej z okularów, mogą być niebezpieczne dla zdrowia oczu.
Soczewki kontaktowe a okulary – najważniejsze różnice
Soczewki i okulary pełnią tę samą funkcję – korygują wadę refrakcji – jednak różnią się sposobem działania, wpływem na percepcję wzrokową i komfortem użytkowania.
Okulary są rozwiązaniem bezkontaktowym, dzięki czemu nie dotykają powierzchni oka i nie wymagają specjalnej pielęgnacji oczu. Ułatwiają codzienne użytkowanie, szczególnie osobom o wrażliwych oczach lub skłonnościach do alergii. Jednak mają też swoje ograniczenia – mogą zaparowywać, zsuwać się z nosa lub utrudniać aktywność fizyczną.
Soczewki kontaktowe, dzięki temu że przylegają bezpośrednio do powierzchni oka, pozwalają na:
-
naturalne widzenie w pełnym polu, bez zniekształceń bocznych,
-
brak efektu powiększenia lub pomniejszenia obrazu przy dużych mocach,
-
możliwość uprawiania sportu bez ograniczeń.
Z drugiej strony wymagają większej odpowiedzialności użytkownika: zachowania higieny, regularnej wymiany i przestrzegania zaleceń specjalisty. Wymagają również okresowych kontroli wzroku, aby ocenić, czy oczy zachowują zdrowie i prawidłowe nawilżenie. Decyzja o przejściu z okularów na soczewki powinna być zawsze poprzedzona badaniem u specjalisty, który oceni, czy dana osoba może bezpiecznie je stosować.
Moce optyczne (sfera) jako podstawa korekcji wady wzroku
Moc optyczna, oznaczana symbolem PWR lub D, to wartość wyjściowa w doborze soczewek. Koreluje z wadą: krótkowzrocznością (wartości ujemne) lub nadwzrocznością (wartości dodatnie). Choć wiele osób zna te wartości z recepty okularowej, w przypadku soczewek kontaktowych nie można ich stosować bez przeliczenia. Soczewka znajduje się bezpośrednio na oku, więc jej moc musi być dostosowana do innej odległości roboczej niż w okularach.
Podczas badania optometrysta ocenia, jakie moce dają optymalne widzenie przy różnych odległościach i warunkach oświetleniowych. Często konieczne jest przetestowanie różnych modeli soczewek, ponieważ materiał i konstrukcja mogą wpływać na subiektywne odczucia ostrości widzenia.
Cylinder i oś w korekcji astygmatyzmu
Dla osób z astygmatyzmem stosuje się soczewki toryczne, które posiadają dodatkowe parametry – CYL (cylinder) i AX (axis, czyli oś). Cylinder oznacza wartość korekcji nieregularności krzywizny rogówki, a oś określa jej położenie kątowe. Prawidłowe ustawienie tego parametru jest warunkiem stabilnego, pozbawionego zniekształceń obrazu.
Soczewka toryczna musi utrzymywać właściwą pozycję na oku, aby korekcja była skuteczna. Dlatego jej dopasowanie wymaga obserwacji przez specjalistę – ocenia on stabilność, ułożenie osi i ewentualne przesunięcia.
Addycja w korekcji prezbiopii (starczowzroczności)
Osoby po 40. roku życia często zauważają problem z ostrością widzenia z bliska, spowodowany naturalnym spadkiem elastyczności soczewki oka. Parametr ADD (addycja) oznacza różnicę między mocą do bliży a do dali w soczewkach wieloogniskowych. Dzięki niemu widzenie jest płynne na każdej odległości – od ekranu komputera po czytanie książki.
Soczewki multifokalne są znakomitym rozwiązaniem dla osób, które nie chcą używać osobnych okularów do różnych odległości. Jednak ich prawidłowe dopasowanie wymaga doświadczenia optometrysty, gdyż konstrukcje różnych producentów różnią się rozkładem stref skupienia.
Przeczytaj więcej o addycji w soczewkach kontaktowych w artykule:
BC – promień krzywizny soczewki
BC (Base Curve) określa krzywiznę wewnętrznej powierzchni soczewki i jest jednym z kluczowych parametrów wpływających na komfort noszenia. Wartość BC mierzona jest w milimetrach i musi być zgodna z kształtem rogówki, aby soczewka nie była ani zbyt ciasna, ani zbyt luźna.
Nieprawidłowo dobrane BC może powodować:
-
ucisk, brak dopływu tlenu i podrażnienia oczu,
-
niestabilne widzenie z powodu nadmiernego przesuwania soczewki.
Optometrysta korzysta z badań takich jak keratometria czy topografia rogówki, aby dobrać właściwy promień krzywizny i sprawdzić dopasowanie podczas noszenia soczewek próbnych.
DIA – średnica soczewki
DIA (Diameter) to średnica soczewki, zazwyczaj w przedziale 13,8–14,5 mm. Jej właściwe dopasowanie gwarantuje prawidłowe ułożenie na oku i odpowiednie przyleganie do rogówki. Zbyt duża średnica może ograniczać wymianę łez i tlenu, a zbyt mała – prowadzić do niestabilności soczewki.
Oceniając pracę soczewki na oku, specjalista sprawdza, jak porusza się ona podczas mrugania i czy nie powoduje zaczerwienienia. Dzięki temu można wybrać średnicę zapewniającą maksymalny komfort i bezpieczeństwo.
Dk/t – przepuszczalność tlenu
Parametr Dk/t określa ilość tlenu, jaka może przeniknąć przez soczewkę do rogówki. Jest to jeden z najważniejszych czynników zdrowotnych, ponieważ rogówka nie posiada naczyń krwionośnych i czerpie tlen bezpośrednio z powietrza.
Im wyższe Dk/t, tym większy komfort i mniejsze ryzyko niedotlenienia oka. Nowoczesne soczewki silikonowo-hydrożelowe charakteryzują się wysoką przepuszczalnością, co pozwala nawet na przedłużony tryb noszenia, choć i w tym przypadku należy ściśle przestrzegać zaleceń specjalisty.
Przeczytaj więcej o przepuszczalności tlenu w soczewkach kontaktowych w artykule:
Poziom uwodnienia w soczewkach kontaktowych
Uwodnienie, czyli procentowa zawartość wody w materiale soczewki, ma istotny wpływ na jej miękkość i komfort użytkowania.
-
Soczewki o wysokim uwodnieniu (powyżej 50%) są bardzo miękkie, ale mogą szybciej wysychać w suchych warunkach.
-
Soczewki o niskim uwodnieniu (poniżej 50%) są bardziej odporne na odparowywanie, ale nieco sztywniejsze.
Odpowiedni poziom uwodnienia dobiera się po ocenie jakości filmu łzowego. Dzięki temu specjalista może wybrać materiał, który równoważy komfort i trwałość noszenia.
Materiały z jakich wykonuje się soczewki kontaktowe
Najpopularniejsze soczewki wykonane są z hydrożelu lub silikonowo-hydrożelu. Ten drugi oferuje znacznie lepszą przepuszczalność tlenu, przez co jest bardziej polecany dla osób noszących soczewki przez wiele godzin dziennie.
Wielu producentów stosuje dodatkowe technologie, takie jak:
-
powłoki nawilżające i wygładzające,
-
filtry UV chroniące oko przed promieniowaniem słonecznym,
-
systemy stabilizujące kształt, przydatne w soczewkach torycznych.
Dobór odpowiedniego materiału zależy m.in. od trybu życia, wrażliwości oczu, a nawet środowiska pracy (np. przy komputerze czy w klimatyzowanym biurze).
Dlaczego konieczne jest badanie wzroku u specjalisty?
Badanie dopasowujące soczewki kontaktowe różni się od typowego badania wzroku wykonywanego w celu przepisania okularów. Obejmuje ono pomiar rogówki, ocenę nawilżenia oka, wywiad dotyczący stylu życia, a następnie dobór i testowanie soczewek próbnych. Tylko po takiej analizie można dobrać parametry, które zapewnią ostre widzenie i bezpieczeństwo.
Specjalista doradzi również w kwestii noszenia i pielęgnacji soczewek, nauczy ich zakładania, zdejmowania i czyszczenia. Regularne kontrole wzroku pozwolą też monitorować zdrowie oczu i zapobiegać ewentualnym powikłaniom.
Podsumowanie
Dobór soczewek kontaktowych to złożony proces, wymagający wiedzy, doświadczenia oraz dokładnej analizy parametrów technicznych. Każdy z nich – od mocy optycznej, przez BC i DIA, po materiał i poziom uwodnienia – ma wpływ na ostrość widzenia i zdrowie oczu. Dlatego nie warto kierować się wyłącznie opiniami lub własnymi przypuszczeniami.
Zarówno osoby dopiero zaczynające przygodę z soczewkami, jak i te, które chcą zmienić ich typ, powinny skorzystać z pomocy okulisty lub optometrysty. Specjalista dobierze soczewki bezpieczne, komfortowe i idealnie dopasowane do indywidualnych potrzeb, a tym samym pozwoli cieszyć się wyraźnym, naturalnym widzeniem każdego dnia – bez kompromisów między wygodą a zdrowiem.
Artykuł sponsorowany
